روایت متفاوتی از حضور نیروی هوایی در عملیات آزادسازی خرمشهر/ شاهکار حمله با اف۴ به پل مهندسی عراق و مصر بر روی اروند

نام امیر خلبان اکبر زمانی از تیزپروازان نیروی هوایی ارتش شاید کم‌تر به گوشمان خورده باشد اما او راوی یک روایت متفاوت و غیورانه از حضور نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عملیات آزادسازی خرمشهر است.

خبرگزاری فارس؛ بندرعباس: آزادسازی خرمشهر قهرمان به عنوان بخشی از پیکره ایران برای همه ما روزی شکوهمند در تاریخ است. حماسه‌ای که در ۳ خرداد ۱۳۶۱ کامل شد و شهری که ۵۷۶ روز در اشغال دشمن بعثی قرار داشت، با سلاح ایمان و اراده دلیرمردان ارتش و سپاه و بسیج آزاد شد.

نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آزادسازی خرمشهر قهرمان نقشی کلیدی داشت که در گذر زمان بدان کم‌تر پرداخته شده اما این نقش غیرقابل انکار را باید در وجود خلبانانی رشید و سروقامت جستجو کرد که برخی از آنان امروز در میان ما نیستند.

اکبر زمانی از خلبانان جنگنده اف۴ فانتوم نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران است در رقم خوردن حماسه بزرگ ۳ خرداد و پیروزی خرمشهر نقشی کلیدی ایفا کرده و شاید از او بتوان به عنوان ستاره درخشان نهاجا در این حماسه بزرگ یاد کرد.

امیر خلبان اکبر زمانی کابین عقب هواپیمای اف ۴ که پل اروند را منهدم کرد

اکبر زمانی به همراه خلبان مرحوم محمود اسکندری در عملیات خیره‌کننده‌ای و با وجود پدافندی متمرکز و پر پوشش از سوی رژیم بعثی عراق، پل اروند را منهدم و عقبه اصلی نیروهای بعثی اشغالگرد در خرمشهر را در هم می‌کوبند. این اقدام شجاعانه که یک عملیات رزمی تاکتیکی هوایی بشمار می‌رفت، معادلات نبرد در خرمشهر را به کلی تغییر و سبب نرسیدن مهمات و تجهیزات به دشمنان بعثی و نیز اسیرشدن چند هزار نیروی عراقی در این عملیات (فتح المبین) شد.

با امیر خلبان اکبر زمانی کابین دوم مرحوم محمود اسکندری در عملیات حمله و انهدام پل اروند در روزهای منتهی به فتح خرمشهر که این روزها به بندرعباس سفر کرده، به گفت‌وگو پرداختیم. او روایت متفاوتی از ماه‌های پیش از اشغال خرمشهر و نیز روزهای منتهی به آزادسازی خرمشهر را در سینه دارد.

فارس: امیر زمانی حضرتعالی در دوران دفاع مقدس خلبان اف۴ بودید. آیا در روزهای پیش از اشغال خرمشهر نیز نیروی هوایی با توجه به شرایطی که در کشور و نیروهای مسلح حاکم بود، نیروی هوایی مشارکتی در جلوگیری از اشغال خرمشهر داشت؟

امیر زمانی: در سی و چند روز نهایی که منجر به از دست دادن خرمشهر شد و نبرد سنگینی در این زمینه در جریان بود، نیروی هوایی با تمام وجود جنگید و بیشترین شهدای نیروی هوایی در همان سه ماه اول جنگ تقدیم میهن اسلامی‌مان شد. نیروی هوایی ارتش در سه ماه اول جنگ هم با نیروی هوایی ارتش عراق، هم با نیروی دریایی ارتش عراق و هم با نیروی زمینی تا دندان مسلح ارتش عراق جنگید و من در آن زمان خلبانی در پایگاه ششم شکاری دزفول بودم و شرایط به گونه‌ای بود که هیچ خانواده‌ای در پایگاه ششم نبود و ما شبانه روز مهیای عملیات بودیم.

تقریباً هر روز اف۵ های پایگاه چهارم شکاری و اف۴ های پایگاه ششم شکاری بابت زدن تانک‌های دشمن بعثی که در حد و اندازه‌ای بسیار گسترده و باورنکردنی در مرزهای کشورمان گسترش پیدا کرده بودند، عملیات انجام می‌ دادند و گاه در روز ۴۰ تا ۵۰ تانک دشمن توسط بچه‌های نیروی هوایی منهدم می‌شد اما آمارها و گزارشات هر روز نشان می‌داد که دشمن بعثی در حال پیشروی است و ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر جلوتر آمده است.

همه عزیزان سپاه و ارتش که جا دارد از شهید ناخدا هوشنگ صمدی یاد کنم که جانانه جنگیدند تا خرمشهر به دست دشمن بعثی نیفتد، تلاش بی‌وقفه‌ای کردند اما متأسفانه خرمشهر به دست دشمن بعثی افتاد و این اشغال ۵۷۴ روز به طول انجامید.

فارس: این بخش پیش از اشغال خرمشهر بود. در روزهای اشغال و پس از آن بخصوص در فرآیند آزادسازی خرمشهر، نقش نیروی هوایی چگونه بود؟

امیر زمانی: نیروی هوایی با تمام جنگنده‌های خود و سیستم ترابری، شنود و پدافند نیروی هوایی پای کار دفاع از کشور در تمامی آن روزها و بخصوص در روزها و هفته‌های منتهی به حماسه فتح خرمشهر بود. پشتیبانی نزدیک هوایی که به وفور انجام می‌گرفت و پایگاه‌های هوایی دزفول و همدان و امیدیه مرتبا پای کار نیروهای خودی بودند.

فارس: چرا اصلاً باید پل اروند منهدم می‌شد؟

امیر زمانی: ارتش عراق با ساخت این پل بر روی اروند هم راه مطمئنی برای خود برای عقب‌نشینی از خرمشهر تدارک دیده بود و هم راه بسیار قابل اتکایی برای بعثی‌ها برای انتقال سامانه‌ها و تجهیزات نظامی و لجستیکی آنان بود و بشدت از آن مراقب می‌شد. 

امیر خلبان اکبر زمانی در دوران جنگ تحمیلی

فارس: مأموریت هوایی انهدام پل اروند چگونه شکل گرفت؟

امیر زمانی: در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۶۱ هواپیمای آر اف۴ در گردان شناسایی کل این پل را با عکسی هوایی شناسایی و موقعیت دقیق و برنامه عملیاتی مورد نیاز برای انهدام آن را در اختیار واحدهای تاکتیکی قرار دادند.

بنده که به عنوان خلبان اف ۴ به پایگاه امیدیه مأمور شده بودم در معیت خلبان مرحوم محمود اسکندری که لیدر پرواز بودند، به همراه دو فروند اف ۴ (امیر ساجدی، شهید سیروس کریمی و محمد علی شعبانی) دیگر عازم مأموریت شدیم. این مأموریت در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۱ انجام شد و ما مجموعا ۳ فروند اف ۴ از سمت اهواز از شمال کویت به نقطه ip به داخل خاک عراق رسیدیم و هواپیماهای ۲ و ۳ از ما جدا شدند تا نیروهای بعثی در شمال شرق بصره را مورد هدف قرار بدهند و ما تک فروند هواپیمای اف ۴ که با ۱۲ فروند بمب ۵۰۰ پوندی «ام کا ۲» با رفرنس و سمت از پیش تعیین شده به سمت این پل احداثی که توسط مهندسی ارتش عراق و مهندسی ارتش مصر طراحی و ساخته شد بود، یورش بردیم.

امیر خلبان اکبر زمانی

فارس: حتماً سامانه‌های پدافندی متراکمی در عقبه بعثی‌ها در کمین شما بود؟

امیر زمانی: شیوه حمله ما به پل برای بمب‌ریزی به دلیل عرض کم پل باید همراستا با پل صورت می‌گرفت و وقتی پل را از داخل کابین دیدیم، حدود ۵۴۰ نات سرعت و سقف ارتفاع را داشتیم و بمب‌ها را رها کردیم. البته به قدری سیستم‌های پدافندی در منطقه فراوان بود، با انبوهی از سامانه‌های پدافندی تهدیدکننده مواجه بودیم اما این کار را با سرعت بسیار بالایی انجام دادیم و از مهلکه گریختیم و وقتی به پایگاه بازگشتیم با بازبینی دوربین‌های هواپیماهای متوجه شدیم که دو موشک سام ۶ یکی از غرب و دیگری از شرق پل به هواپیمای ما شلیک شده بود ولی خوشبختانه ما مورد اصابت قرار نگرفته بودیم. 

مرحوم محمود اسکندری از نوابع هوایی ایران و خلبان جنگنده اف۴ در زمان حمله به پل اروند

فارس: چه تعداد از بمب‌هایی که با خود برده بودید به پل اصابت کرده بود؟

امیر زمانی: دوربین‌های هواپیما نشان داده بودند که هر ۱۲ بمبی که رها شده بود، روی پل اصابت کرده بود و تصاویری که در ۷ خرداد نیز از پل توسط هواپیماهای شناسایی ایران گرفته شده بود نشان می‌داد که انهدام دقیق پل به درستی صورت گرفته است.

بواقع خلبان مرحوم محمود اسکندری که قهرمان بزرگ حماسه آزادسازی خرمشهر است، این کار بزرگ را انجام داد و بنده افتخار داشتم تا در کابین عقب این بزرگوار در این مأموریت حاضر باشم.

پل اروند که توسط مهندسان عراقی و مصری ساخته شده بود، در حمله تیزپروازان نیروی هوایی کشورمان منهدم شد

فارس: مرحوم امیر خلبان اسکندری را در چه مأموریت‌های دیگری همراهی کردید؟

امیر زمانی: خلبان اسکندری در عملیات بغداد همراه شهید دوران بودند و در حالی که ترکش به کابین عقب ایشان برخورد کرده بود و از ناحیه گردن وارد خلبان دوم پرواز شده بود اما ایشان با موفقیت هواپیما را به ایران بازگردادند و در پایگاه سوم نشاندند. بنده به عنوان کسی که مورد اعتماد ایشان بودم، ۲۸ مأموریت برون مرزی را همراه ایشان بودم. ماموریت‌هایی مانند تکریت، موصل، پالایشگاه کرکوک، گاز و نفت کرکوک، عین الذاله، ربیده و … را در کنار ایشان بودم. بنده هر جایی بودم از این عزیز بزرگوار یاد کردم و امیدواریم جوانان ما وجود این عزیزان را فراموش نکنند.

فارس: در مراسمی که امروز در تجلیل از حماسه‌آفرینان آسمان ایران در سال‌های دفاع مقدس به ابتکار امیر خلبان حسین حیدریان در پایگاه نهم شکاری بندرعباس برگزار شد، شاهد حضور باشکوهی از پیشکسوتان خلبان دوران دفاع مقدس بودیم. به نظر شما برگزاری چنین برنامه‌هایی چه تأثیری در ادامه راه پرافتخار عزت‌طلبی برای میهن اسلامی‌مان دارد؟

امیر زمانی: جوان‌های ما باید متوجه باشند که برای حفظ عزت و شرف کشورمان و ناموس‌مان چه بهای سنگینی را پرداخت کرده‌ایم و باید جوانان امروز پیروان خوبی برای آن بزرگان باشند.

گفت‌وگو: مهدی خسروی – محمد دیمه‌کار

عکس: رهبر امامدادی