صدور مجوز معدنکاوی در مناطق بکر و دست نخورده «بحرآسمان» در جنوب استان کرم ـ که در سال های آخر دولت دهم و با دستور مستقیم رئیس جمهور سابق رقم خورد ـ اکنون به کلافی سر در گم تبدیل شده که راهکار اطمینان بخشی برای خروج از آن وجود ندارد؛ مسأله مهمی که اگر توجه ویژه دستگاه های نظارتی به آن معطوف نشود، به زودی جان صدها هزار شهروند کرمانی را به شدت تهدید خواهد کرد.

به گزارش «تابناک»؛ تنش و درگیری بر سر بهره برداری از معادن مناطق بالادستی سد جیرفت و «بحر آسمان» از آنجایی آغاز شد که مقامات ارشد دولت دهم بدون توجه به اهمیت زیست محیطی این منطقه و در میان سکوت مسئولان سازمان محیط زیست، به بخش خصوصی، مجوز معدنکاوی در این منطقه را دادند و این تصمیم بنا به دلایل فراوان، مورد اعتراض مردم و دوستداران محیط زیست قرار گرفت.

به فاصله کوتاهی از زمان صدور مجوز معدنکاوی در مناطق بالادستی سد جیرفت ـ که به لحاظ زیست محیطی، بسیار غنی و به نوعی ذخیرگاه محسوب می شود ـ این منطقه در سال ۸۹ توسط سازمان محیط زیست به منطقه حفاظت شده ارتقا یافت و از این زمان به بعد، اختلاف ها برای نوع بهره برداری و اکتشاف معادن شدت گرفت.

از جمله این معادن، معدن سنگ آهنی واقع در منطقه «بحر آسمان» است که کار اکتشافی روی آن صورت گرفته بود و در منطقه‌ای بکر و حفاظت شده در ارتفاعات استان کرمان ـ که جز میزبانی گونه‌های ‌گیاهی و جانوری، به دلیل آنکه سرچشمه‌های آب برخی رود‌ها در منطقه از آنجا نشأت می‌گیرد ـ هم بکر و هم بسیار با ارزش است.

در همه این سال ها که از سال های آخر دولت دهم تا اوایل دولت دوازدهم را در بر می گیرد، این مجوزهای صادر شده به محل و بهانه ای برای اعتراض های مردمی و دوستداران محیط زیست به فعالیت های معدنکاوی و رقابت و اختلاف نظرهای دولتی در سطوح مختلف اداری و بین نهادهای مختلف شد.

جدا از اهالی بومی منطقه و دوستداران محیط زیست، مقامات ارشد وزارت نیرو و سازمان محیط زیست از یک سو به شدت با فعالیت های صنعتی و اقتصادی در این مناطق بکر مخالفت می کنند و از سوی دیگر، مقامات ارشد وزارت صنعت و معدن و استانداری کرمان، منعی برای چنین فعالیتی نمی بینند و اتفاقاً برخی مقامات استانی مثل استاندار به نتیجه رسیدن فعالیت های معدنکاوی را راهکاری برای توسعه استان می دانند.

از جمله گونه‌های ارزشمندی که با آغاز فعالیت های معدنکاوی حیاتشان به شدت تهدید می شود، می توان به خرس یقه دار، یوز ایرانی و درختان ارزشمند ارس اشاره کرد که علاوه بر این گونه ها به دلیل جریان قابل توجه آب در این منطقه، حیات گونه های آبزی نیز به خطر افتاده است.

همزمان با آغاز فعالیت های معدنکاوی و در فرایند بهره برداری از معادن، قطع و حذف صدها گونه گیاهی نادر، تصرف قلمرو زندگی گونه های نادر جانوری، افزایش فرسایش خاک و بالا رفتن احتمال بروز سیل، از نگرانی هایی است که همچنان ذهن و خاطر اهالی منطقه را مکدر کرده است.

با این حال، نابودی گونه های جانوری، گیاهی و آبزی در بحر آسمان، اولویت دوم اعتراض های مردمی است و مسأله مهم تر از آن به مخاطره افتادن حیات صدها هزار شهروندی است که در پایین دست سد جیرفت و در مسیر رود هلیل رود زندگی می کنند؛ موضوع مهمی که به دلیل قرارگیری معادن در بطن سرچشمه های رود هلیل رود و سد جیرفت اهمیت دوچندان پیدا می کند، چون این فعالیت ها از یک سو به آلودگی آب و از سویی نیز به کور شدن سرچشمه های منابع آب سد جیرفت منجر خواهد شد.

به رغم اعتراضات چند ساله و درگیری ها که به آن اشاره شد، اصرارهایی که از سوی معدنکاوان وجود دارد و موافقت های صریحی که مقامات ارشد وزات صنعت و معدن با آنها کرده اند، هنوز پابرجاست و این موضوع به استمرار جنگی کمک می کند که در سال های آخر دولت دهم، رئیس جمهور وقت بدون لحاظ کردن الزام های زیست محیطی به شکل گیری اش کمک کرد؛ دستوری که در آن حداقل دو ماده قانونی یعنی اصل ۴۵ قانون بهسازی آب و ماده ۳ قانون بهسازی و حفاظت از محیط زیست مورد ملاحظه قرار نگرفت.

هم اکنون بهره برداران اقتصادی منطقه با این توجیه که فعالیت های آنها دارای مجوزهای قانونی است و پیش از اینکه بحر آسمان به منطقه حفاظت شده تبدیل شود، آغاز شده است، اقدامات خود را ادامه می دهند و مخالفت های سازمان محیط زیست و وزارت نیرو نیز که هم راستا با اعتراضات مردمی جریان یافته است، به نتیجه مشخصی نمی رسد.

در شرایط کنونی، به نظر بهترین راهی که می توان برای پایان این جنگ متصور شد، رسیدن سازمان و نهادهای مختلف درگیر در این مسأله مهم به یک نقطه اشتراک واحد است؛ نطقه اشتراکی که در آن کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست مبتنی بر حساسیت های دقیق علمی و دانش روز بر فرایند معدنکاوی و برداشت از معادن نظارت کرده و بهره برداران نیز تلاش کنند با رعایت الزام های زیست محیطی مصالح زیست محیطی منطقه مثل جلوگیری از نابودی گونه های گیاهی و جانوری و آلودگی زیست محیطی را در دستور کار قرار دهند.