روستای کنار صندل و شهر دقیانوس جیرفت

روستای کنارصندل که در فاصله حدود پنج کیلومتری غرب شهر عنبرآباد و ۳۰ کیلومتری جنوب شهر جیرفت واقع شده است، از تمدن هزاران ساله برای ما میگوید:
جایی که امروزه از آن به عنوان شهر دقیانوس یاد می‌کنیم پادشاه مقتدر ارت قلمرویی مملو از ثروت دارد در حالی که سومریان ضعیف و سرگشته به دنبال منابع جدید می‌گردند.
پادشاه ارت اما سرزمینی دارد در حاشیه رودخانه عظیم هلیل رود، دره‌ای مملو از زمین‌های کشاورزی، معادن و چهار راهی برای عبور کاروانهای مختلف، ارت مقتدر و با شکوه فراوان سر به فلک کشیده است.
در مقابل تمدن «اوروک» در بین النهرین در سرزمینی بی آب و علف در بین النهرین است که پست و فاقد هر گونه ثروت است اما مردمانی سرکش و یاغی دارد، هفت رشته کوه «اوروک» و «ارت» را از هم جدا می‌کنند.
تمدن ۷ هزار ساله “ارت” در حاشیه رودخانه هلیل رود درحالی دروازه‌های خود را به روی گردشگران نوروزی گشوده است که مسافران برای بازدید از نمادهای این تمدن بر روی در و دیوار و بقایای ظروف شکسته تمدن کهن راه می‌روند.
تپه جنوبی کنار صندل: این تپه‌ای است تقریبا بیضی شکل که حدود ۲۱ متر از سطح زمین‌های اطراف بلندی دارد، این تپه را بقایای سازه‌ی غول آسایی می‌دانند که بر بالای تپه باستانی کهن‌تری ساخته شده و به احتمال زیاد بارویی به عرض حدود ۱۱ متر آن را در میان گرفته بود.
زمانی این دژ با ۲۵ تا ۲۶ متر ارتفاع نسبت به زمین‌های پیرامون در قلب شهر بزرگی قد برافراشته بود، در ادامه کاوش‌ها در دامنه غربی تپه یک فضای راست گوشه‌ای در ابعاد حدود ۲۵ متر مربع به دست آمد که در دیوار خشتی جنوبی آن در درون فرو رفتگی تاقچه مانندی نقش برجسته‌ای آشکار شد، این نقش برجسته که ارتفاع ۱۱۵ سانتمیتر از آن بر جای مانده است از انتهای دامن که تا زیر زانو را پوشانده شروع شده و از سینه به بالای آن از میان رفته است بالا تنه آن که متعلق به یک مرد است که برهنه بوده که با رنگ زرد رنگ‌آمیزی شده است، زمینه دامن وی نیز با رنگ قرمز رنگ‌آمیزی شده  و چند ردیف موازی شامل مثلث‌های توپر به رنگ سیاه در فواصل منظم بر این زمینه ترسیم شده است که در واقع نقش و نگار آن را تشکیل می‌دهند.
در فاصله حدود ۱۲۰ متری شرق تپه یک زباله دانی بزرگ آشکار شد که از این زباله‌دانی تاکنون بیش از ۳۰۰ اثر مهر به دست آمده است که به نظر می‌رسد این اثر مهرها در ارتباط با تامین امنیت محتویات کیسه‌های کوچک، سبدهای کوچک و دیگر ظروف کوچک بوده‌اند، این مدارک مهرسازی بر روابط تنگاتنگ این منطقه با فرهنگ‌های همزمان عصر مفرغ در میان رودان، دره سند و آسیای مرکزی اشاره دارند، تنوع موجود در هنر مهرسازی حکایت از این دارد که کنار صندل جنوبی در مرکز شبکه فعالی از تجارت راه دور قرار داشته است.
در فاصله حدود ۵۵۰ متری شرق تپه جنوبی در فصل‌های نخست کاوش بقایای کوره و مقادیر زیادی سرباره و قطعات فراوان مفرغ از کارگاه‌های صنعتی نشان داشت اما با گسترش کاوش در این بخش تعداد کوره‌ها و ابزار و اشیای فلزی نیز افزایش یافت که این خبر از وجود یک منطقه صنعتی می‌داد.
تپه شمالی کنار صندل: کاوش‌های باستان‌شناختی صورت گرفته مشخص کرد که در این تپه دو سکوی غیرهمسطح وجود دارد که سکوی زیرین به نام سکوی اول و سکوی بالایی به نام سکوی دوم شناخته شد، در فصل چهارم کاوش پیگردی در ضلع شرقی تپه منجر به آشکار شدن بر دیواری شد که با تداوم پیگردی به مرور سراسر ضلع شرقی سکوی دوم هویدا شد.
بر روی این ضلع چهار برج راست گوشه به طول هشت و عرض چهار متر قرار گرفته است، فاصله برج‌ها از یکدیگر بین ۱۷ تا ۱۹ متر است، ارتفاع باقی‌مانده برج‌ها و سکو در بخش‌های مختلف متفاوت بود، بیشترین ارتفاع باقیمانده به حدود سه و نیم متر می‌رسید که با توجه به آثار باقی‌مانده به نظر می‌رسد بلندی اولیه سکوی دوم بیش از ۱۰ متر بوده است.
این تمدن که به گواه باستان شناسان از نخستین تمدنهای بشری است سرمنشاء کشف خط در جهان است.
این امر هر چند که با کشف کهنترین لوحهای گلی جهان که بر روی آن مکتوباتی تحریر شده است ثابت شد اما مشخص نیست چرا پس از گذشت سالها هنوز اراده ای برای کشف رمز این خطوط نشده است.
در صورت آشکار شده این رمزها، لوحهای گلی ارت می‌توانند بسیاری از کتابهای تاریخ دانشگاههای معتبر دنیا را تغییر دهد که نشان از غنای این تمدن کهن دارد اما رمزگشایی این لوحها و تمدن کهن ارت که از آن به عنوان تمدن دقیانوس نیز یاد می‌شود متاسفانه به تاخیر افتاده و کار باستانشناسی محوطه‌های تاریخی این تمدن نیز با تاخیر مواجه شده است.
شهرستان جیرفت در جنوب کرمان طی دهه اخیر شاهد سیل بسیار عظیمی بود که به گفته مردم این شهر طی سالهای اخیر بی نظیر بوده است، قبل از بروز این سیلاب در قصه‌های مادر بزرگهای جیرفت از وجود شهری به نام دقیانوس در نزدیکی شهر جیرفت سخن گفته می‌شد که این سیلاب قصه‌ها و افسانه‌های مادر بزرگها را به واقعیت تبدیل کرد.
پس از سیلاب و شسته شدن لایه‌های خاک به خصوص در دشت مطوط آباد شهر دقیانوس سر از خاک برآورد و مردم مهره‌های تاریخی، ظروف و اشیا منحصر به فردی را یافتند که موجب شگفتی آنها شد اما قبل از اینکه مسئولان وقت میراث فرهنگی از این امر مطلع شوند خبر به گوش افراد سود جو رسید و در چند روز که در سکوت سپری شد دشت مطوط آباد تبدیل شد به دشتی مملو از سوراخهای ناشی از حفاریهای غیر مجاز و البته هزاران شی تاریخی که به تاراج رفت.
با این وجود با تلاشهای مسئولان و دستگاههای مربوط جلوی این حفاریها گرفته شده و پس از آن توجه باستانشناسان به این منطقه جلب شد اما دیری نگذشت که گروه باستانشناسی به سرپرستی پروفسور یوسف مجید زاده دو تپه تاریخی به نام کنار صندل در حاشیه هلیل رود کشف شد و پس از حفاریهای صورت گرفته تمدنی کهن در این منطقه کشف شد و نام ارت بر آن گذاشته شد.

 
منبع :http://www.iranboom.ir/gardesh-gari/4410-giroft-kohan-shahr-kenar-sandal.html
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920114000536
http://www.tabnak.ir/fa/news/211079